Morphological Variations Species of <i>Ziziphus</i> (Rhamnaceae) in Java

Authors

  • Moh. Ihsan
  • Rodiyati Azrianingsih
  • Rugayah Rugayah
  • Muhammad Efendi

DOI:

https://doi.org/10.21776/ub.biotropika.2022.010.01.02

Keywords:

Ziziphus, Variasi morfologi, Jawa

Abstract

Ziziphus di Indonesia terutama Jawa, terdapat lima jenis yang tercatat di buku Flora of Java. Tahun 2010, terdapat tambahan dua jenis yang belum tercatat di Flora of Java. Beberapa jenis belum terselesaikan posisi takson dan tatanama yang falid dan benar. Sementara itu, publikasi jurnal ilmiah terbaru terkait kajian taksonomi terhadap jenis-jenis Ziziphus di Jawa belum banyak dilakukan dan bahkan hampir tidak ada. Tujuan penelitian ini adalah untuk menelaah kembali jenis-jenis Ziziphus di Jawa berdasarkan variasi karakter morfologi. Metode penelitian ini, eksplorasi dan identifikasi spesimen di seluruh wilayah Jawa dan studi spesimen herbarium. Karakterisasi morfologi yang diamati meliputi perawakan, morfologi batang, daun, bunga, buah, dan biji. Dari hasil identifikasi diperoleh delapan jenia yaitu Ziziphus mauritiana Lam., Ziziphus spina-christi (L.) Desf., Ziziphus celtidifolia DC., Ziziphus javanensis Blume, Ziziphus horsfieldii Miq., Ziziphus rufula Miq., Ziziphus oenoplia (L.) Mill. dan Ziziphus nummularia (Burm. f.) Wight et Arn. Tiga jenis merupakan catatan baru untuk wilayah Jawa antara lain; Ziziphus celtidifolia DC., Ziziphus mauritiana Lam. dan Ziziphus spina-christi (L.) Desf. Analisis fenetik berdasarkan karakteristik morfologi menunjukkan bahwa Ziziphus di Jawa memiliki kemiripan 52% - 81%.

Author Biography

Moh. Ihsan

Mahasiswa Pascasarjana Biologi UB

References

Akhter C, Dar GH, Khuroo A (2012) Ziziphus jujuba Mill. subsp. spinosa (Bunge) Peng, Li & Li: a new plant record for the Indian Subcontinent. Centre for Biodiversity & Taxonomy, Department of Botany, University of Kashmir, India.

Bhandari MM, Bhansali AK (2000) Rhamnaceae. In: Singh et al. (eds), Flora of India. Vol. 5. Botanical Survey of India, Calcutta, pp. 1-577.

Qaiser M, Nazimuddin S (1981) Rhamnaceae. In: Flora of Pakistan. (Eds.): E. Nasir & S.I. Ali, 140: 1-24.

Chen J, Liu X, Li Z, Qi A, Yao P, Zhou Z, Dong TTX, Tsim KWK (2017) A review of dietary Ziziphus jujuba fruit (Jujube): developing health food supplements for brain protection. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine 2017 (3019568).

Backer CA, Bakhuizen v/d Brink JR (1965) Flora of Java III (Spermatophyta only). Noordhoof Grooningen. The Netherland.

Rugayah, Suhardjono, Susiarti S (2010) Keanekaragaman tumbuhan Pulau Sepanjang Jawa Timur. Berita Biologi 10(2): 205-216.

Ara H, Hussan MA, Khanam M (2008) Taxonomic study of the genus Ziziphus Mill. (Rhamnaceae) of Bangladesh. Bangladesh Journal of Plant Taxonomy 15(1): 47-61.

Radford AE (1986) Fundamental of plant systematics. New York (US), Harper & Row Publisher.

Rifai MA, Puryadi D (2008) Glosarium Biologi, Edisi ke-2. Jakarta, Pusat Bahasa, Departemen Pendidikan Nasional.

Harris JG, Harris MW (2006) Plant Identification Terminology. An Illustration Glossary. Utah, Spring Like Publishing.

Rugayah RA, Windadri FI, Hidayat A (2004) Pengumpulan data taksonomi. Dalam: Rugayah, Widjaja EA, Praptiwi (eds). Pedoman pengumpulan data keanekaragaman flora. Bogor, Pusat Penelitian Biologi-Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia.

de Lamarck J-B (1789) Encyclopedie Methodique Botanique.

Desfontaines RL (1798) Flora atlantica: sive historia plantarum quae in Atlante, agro tunetano et algeriensi crescunt. Parisiis

de Candolle AP (1825) Prodromus systematis naturalis regni vegetabilis. New York. Sumptibus Sociorum Treuttel et Würtz.

Miquel FAW (1856) Flora van Nederlandsch Indië. Amsterdam. Van der Post.

Wu Z, Raven PH, Hong D (1994) Flora of China. Beijing, Science Press.

Qaiser M, Nazimuddin S (1981) Flora of Pakistan. 140. Rhamnaceae. Karachi, Department of Botany, University of Karachi.

Johnston MC (1972) Flora of tropical East Africa. London, Crown Agents for Overseas Governments and Administrations.

O'dowd DJ, Willson MF (1991) Associations between mites and leaf domatia. Trends in Ecology and Evolution 6: 179–182.

Tjitrosoepomo G (1988) Taksonomi tumbuhan (Spermatophyta). Yogyakarta, Gadjah Mada University Press.

Rahardi B, Arumingtyas EL, Mahmudi WF (2012) Constructing phenetic and phylogenetic relationship using Clad'97. Journal of Tropical Life Science 2(1): 15-20.

Downloads

Published

2022-03-30

Issue

Section

Articles